Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι (1959) (Ταινία της ημέρας)

Όποιος έχει παρακολουθήσει κάποια από τις ταινίες που έχουν βασιστεί σε έργα του Τένεσι Ουίλιαμς, ξέρει τι μπορεί να περιμένει  από αυτή την ταινία. Σύγκρουση μεταξύ της πραγματικότητας με την ονειροπόληση, ψυχικά τραυματισμένες ηρωίδες που ζούν στον φανταστικό τους κόσμο, υπερευαίσθητοι χαρακτήρες που τρέμουν και φοβούνται τον σκοτεινότερο, πρωτόγονο ανθρώπινο εαυτό και τελικά γίνονται τα τραγικά θύματα του. Τονίζω την λέξη ''τραγικά''. Υπάρχει μια τραγικότητα που συντελείται καθόλη τη διάρκεια του έργου και βαραίνει κλιμακωτά την ψυχολογία του θεατή, για μιάμιση και πλέον ώρα, μέχρι το τελευταίο δεκάλεπτο, όπου δι'ελέου και φόβου (με την βίαιη απελευθέρωση των σκοτεινών ενστίκτων μέσω ενός ομαδικού φόνου) περαίνεται η κάθαρση.

Η ταινία είναι συμβολική και βαθιά υποβλητική: είναι μια εμπειρία που δεν μπορείς να αποκωδικοποιήσεις με την λογική, αλλά την κατανοείς απόλυτα στο άρρητο ψυχολογικό επίπεδο.
Σημαδεύεται δε, από μεγάλα υποκριτικά ταλέντα (Κάθριν Χέμπορν, Ελίζαμπεθ Ταίηλορ, Μοντγκόμερυ Κλίφτ) που μπορούν αναμφίβολα να σταθούν στο ύψος ενός τόσο μα τόσο δύσκολου και πολυσήμαντου έργου.

Αξίζει να αναφερθώ και στον ομοφυλοφιλικό χαρακτήρα της ταινίας: ο συγγραφέας Τέννεσι Ουίλλιαμς, ο σεναριογράφος Γκόρ Βιντάλ, αλλά και ο πρωταγωνιστής Μοντγκόμερι Κλίφτ, ήταν φανερά ή λιγότερο φανερά, ομοφυλόφιλοι.Το γκέι δράμα στοιχειώνει την ταινία, παρά τις παρεμβάσεις της αμερικανικής λογοκρισίας και τις κομμένες σκηνές. Τα σεξουαλικά υποννοούμενα είναι ορατά καθ΄όλη τη διάρκεια, έστω και υπο ομοφοβικό πρίσμα. Δεν γίνεται ποτέ άμεσος λόγος για την ομοφυλοφιλία, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα, τον ομαδικό βιασμό, το ''ψάρεμα'' νεαρών λαϊκών εφήβων, όμως αρκεί να προεκτείνουμε τα αποσιωπητικά.

Περίληψη/Υπόθεση

Ο δόκτωρ Κούκροβιτς (Μοντγκόμερι Κλίφτ) είναι νευροχειρουργός σε μια μικρή πόλη, αναγκασμένος να ασκεί το λειτούργημά του με τα πιο πενιχρά ιατρικά μέσα. Όταν η πλούσια χήρα Βάιολετ Βενάμπλ (Κάθριν Χέπμπορν) του προτείνει την ανέγερση μιας σύγχρονης κλινικής με δικά της έξοδα, εκείνος υποψιάζεται οτι η ξαφνική γενναιοδωρία της κρύβει κάποια σκοτεινά κίνητρα. Και το φοβερό αντίτιμο που του ζητά, είναι να υποβάλλει σε λοβοτομή την ανηψιά της, Κάθριν (Ελίζαμπεθ Ταίηλορ), που είναι κλεισμένη σε ψυχιατρείο. Οι υποψίες του δρ Κούκροβιτς αυξάνονται όταν ανακαλύπτει οτι η Κάθριν, έχει στην πραγματικότητα σώας τας φρένας, απλώς έχει υποστεί νευρικό σόκ μετά τον μυστηριώδη θάνατο του ιδιόρρυθμου ξαδελφού της Σεμπάστιαν, ξαφνικά, πέρσι το καλοκαίρι.

Οι ερμηνείες

Ελίζαμπεθ Ταίηλορ/Κάθριν= κανείς δεν μπορεί να πεί οτι η Ελίζαμπεθ Ταίηλορ ήταν ατάλαντη, αυτό αποδεικνύεται περίτρανα στην ταινία αυτή, όπου καταφέρνει να μεταδώσει λεπτές ψυχολογικές αποχρώσεις της ηρωίδας, χωρίς να γίνεται υπερβολική ή κατώτερη των περιστάσεων. Αναπόφευκτα, η σπάνια ομορφιά της υπερκαλύπτει το ταλέντο της, με τα φοβερά γκρό πλάν να εστιάζουν για ατελείωτα δευτερόλεπτα στα μάτια της και με την περίφημη αποκαλυπτική σκηνή στην παραλία. Δυστυχώς, δεν ήταν προικισμένη με μια ...αξιοπρεπή κινηματογραφικά φωνή, γεγονός που ξαφνιάζει τον θεατή, ειδικά στις σκηνές των υστερικών κραυγών- που αγγίζουν τα όρια του κωμικού.

Κάθριν Χέπμπορν/Βάιολετ= δεν είναι καθόλου τυχαίο που η Κάθριν Χέπμπορν θεωρείται αυτή τη στιγμή ο Νο1 θρύλος του Χόλλυγουντ από το αμερικανικό κοινό- ναι, πάνω και από την Μαίριλυν ακόμα! Πρόκειται για μια μετρημένη ηθοποιό, που χωρίς πολλά-πολλά κλέβει την παράσταση από όλους τους ηθοποιούς γύρω της. Είναι πάντα μια ουσιαστική, υποδειγματική ερμηνεύτρια, είτε πρόκειται για δράμα, για κωμωδία, είτε και για αρχαία ελληνική τραγωδία (ας την θυμηθούμε ως Εκάβη στις Τρωάδες του Ευριπίδη, με την υπογραφή του Μιχάλη Κακογιάννη).

Μοντγκόμερι Κλίφτ/δρ.Κούκροβιτς= θα συμφωνούσε κανείς οτι στην περίπτωση του Μοντγκόμερι Κλίφτ, πρόκειται για κακό κάστινγκ. Ο ρόλος αυτός δεν μπορεί να αναδείξει τίποτα από το υποκριτικό ταλέντο του Κλίφτ, μοιάζει παθητικός, υποτονικός, ξύλινος και εγκλωβισμένος σε κάτι μέτριο. Σε μερικές σκηνές η φωνή του μόλις που ακούγεται. Σαν να είναι απών από το έργο, δεν καταφέρνει να ακολουθήσει την Χέμπορν και την Τέιλορ. (Οπωσδήποτε γι'αυτό ευθύνονταν ο αλκοολισμός του και ο εθισμός στα χάπια. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, είτε εμφανιζόταν καθυστερημένα, είτε ξεχνούσε τα λόγια του ή γύριζε δεκάδες φορές μια απλή σκηνή. Για παράδειγμα, στην σκηνή του χειρουργείου, τρέμει φανερά... Σημειωτέον οτι ο σκηνοθέτης Μάνκιεβιτς ήθελε να τον αντικαταστήσει, όμως τον κράτησε τελικά για χάρη της Ελίζαμπεθ Ταίηλορ, που ήταν στενή φίλη του Κλίφτ).

Συμπέρασμα/ Φινάλε/ Ending

 Μία ώρα και πενήντα λεπτά, κατά τη διάρκεια των οποίων θα καθηλωθείτε μπροστά στην οθόνη, με το ψυχολογικό σασπένς να ανεβαίνει στα ύψη, με την περιέργεια και την αγωνία πάντα παρούσες,  θα νιώσετε δικαιωμένοι με το φινάλε του έργου. Και, το βασικότερο, δεν θα πλήξετε μέχρι να φτάση η στιγμή. Ίσως είναι οι ευφάνταστοι διάλογοι που κόβουν την ανάσα, ίσως είναι οι συνεπείς ερμηνείες. Για μιά ταινία με εξαιρετικά περιορισμένη σκηνική δράση, που εκτυλίσσεται αργά μέσα σε 4-5 σκηνές, και διεκπεραιώνεται μέσα σε 2-3 εκτενέστατους μονολόγους, θα απολαύσετε την τεχνική της ψυχολογικής εμβάθυνσης στους χαρακτήρες. Το φινάλε προσφέρει απλόχερα την ψευδαίσθηση μιας λυτρωτικής εκτόνωσης- ο δόκτωρ εκμαιεύει όλη την αλήθεια από την Κάθριν, ενώ η Βάιολετ σιωπηλά την αποδέχεται επιτέλους, αποσυρόμενη ερμητικά στο δικό της ψέμμα.  Στο τέλος τέλος όμως, όταν η υπόθεση της Κάθριν ξεδιαλυθεί, μένει για εμάς τους θεατές το δραματικό βάρος της εγκιβωτισμένης υπόθεσης του έργου, που είναι ακόμα νωπό: το θέμα του μαρτυρικού Σεμπάστιαν. Έτσι, σαν φόρος τιμής για το queer cinema.


Στιγμιότυπα: